SPOMENIK SRPSKIM VOJNICIMA PREMINULIM U KRALJEVINI HOLANDIJI TOKOM PRVOG SVETSKOG RATA
Spomenik se nalazi u mestu Garderen i posvećen je srpskim vojnicima, zarobljenim tokom Prvog svetskog rata, koji su bili smešteni u kampu Milingen koji se nalazio nedaleko od samog spomenika. Udaljen je oko 3km od centra grada i nalazi se na groblju reformističke crkve. Prema raspoloživoj dokumentaciji, srpski zarobljenici su se u ovom kampu nalazili zajedno sa francuskim, a kamp je prvobitno bio predvidjen za smeštaj belgijskih interniraca koji su se prvi vraćali svojim kućama. Međutim, neposredno pred povratak u Srbiju na ovom području je zavladala epidemija španskog gripa od koje je umlo 29 srpskih vojnika i to u periodu izmedju 22. i 31. januara 1919. godine. Smrt je nastupila i usled iscrpljenosti i neuhranjenosti izazvanih dugim boravkom u zarobljeništvu.
Spomenik je podignut na mestu na kome su sahranjeni preminuli vojnici i zbog lošeg stawa u kojem se nalazio morao je da bude zamewen istovetnim spomenikom koji je dopremljen iz Srbije. U celokupnom projektu zamene spomenika veliki doprinos su dali predstavnici sprskih klubova i udruženja iz Holandije, Srpska pravoslavna crkva, Ambasada R. Srbije u Hagu i Ministarstvo za dijasporu R. Srbije.
Novi spomenik je osveštan u novembru mesecu 2006. godine i tom prilikom je dogovoreno da svake naredne godine prve subote u oktobru mesecu bude održan pomen za preminule, što je i činjeno svake naredne godine.
Za organizovanje ovog obeležavanja, osim Ambasade u Hagu, nadležan je i Komitet za obnavljanje spomenika u Garderenu, Parojija SPC iz Najmehena i Parohija SPC iz Roterdama. O održavanju spomenika, stara se Piet van Bentum iz Garderena. Internet stranica Komiteta je: http://www.pravoslavlje.nl/monument.htm
Obzirom da je ustanovljeno da se na teritoriji Kraljevine Holandije nalazi više lokaliteta na kojima su sahranjeni srpski vojnici iz Prvog svetskog rata, dogovoreno je da spomenik u Garderenu bude centralno obeležje posvećeno stradanju srpskih vojnika tokom Prvog svetskog rata na teritoriji Holandije.
Tokom 2012. godine, grupa entuzijasta iz Holandije i Srbije koju čine Fabian Vendrig, politikolog iz Den Boša, Džon Stinen, službenik iz Haga i Tatjana Raković, profesor engleskog jezika i književnosti iz Beograda, pokrenula je istraživanje o tačnom broju srpskih vojnika preminulih u Holandiji tokom Prvog svetskog rata, okolnosti pod kojima su preminuli I lokacijama na kojima su sahranjeni, a u cilju utvrdjivanja istine I portage za potomcima ovih vojnika.
Oni su utvrdili da se radi o 92 žrtve, koje su umrle u 10 gradova u Holandiji i koje su bile sahranjene na 9 grobalja svuda širom zemlje. Ukupno 89 tela je ekshumirano u maju 1938. godine sa ciljem da se dalje transportuju u Čekoslovačku. Najmanje jedan grob još uvek postoji u Holandiji, druga dva su najverovatnije ekshumirana pre Drugog svetskog rata.
U cilju svog istraživanja, oni su pokrenuli web stranicu: www.secanje.nl koja je posvećena sećanju na ova 92 srpska vojnika, koji su umrli u Holandiji između 1917. i 1919., dok su služili svojoj zemlji. Informacije su dostupne i na srpskom, holandskom i engleskom jeziku.
Za dodatna obaveštenja, molimo obratite se Konzularnom odeljenju Ambasade.
